Nadat hij eerder al het familierecht en de echtscheidingswetgeving onder handen had genomen, is sp.a-senator Guy Swennen nu al een tijdje bezig met de hervorming van het erfrecht. Gisteren pakte hij uit met een tweede reeks van vijf wetsvoorstellen om het erfrecht meer bij de tijd te brengen.

De eerste reeks van vijf hervormingsvoorstellen voor het erfrecht die Swennen dit voorjaar indiende, ging over juridische betwistingen in ingewikkelde zaken. De tweede reeks die Guy Swennen gisteren voorstelde, is veel meer geënt op concrete problemen die hem gesignaleerd werden door mensen die reageerden op zijn eerste voorstellen. Het is nog altijd de bedoeling om het erfrecht dat nog grotendeels uit de tijd van Napoleon dateert te moderniseren, maar vooral om ‘vechterfenissen’ te voorkomen. Vier op tien erfenissen leiden immers tot ruzie, en de helft van die ruzies ontaardt in een blijvende familievete.

"Bovendien gaat het niet over de echt grote erfenissen", weet senator Swennen. "Mensen met veel geld regelen tijdig hun zaken. Het gaat over de kleine en middelgrote erfenissen. Voor gewone mensen met een modaal inkomen is een erfenis vaak een enige kans om hun status te verhogen."

Zoals we van Guy Swennen gewoon zijn, legt hij meteen concrete wetsvoorstellen op tafel.

1. De aangifte afschaffen

Probleem: Een erfenis moet je zelf aangeven bij de fiscus. Je moet zelf het formulier afhalen, want het wordt je niet toegestuurd. Het formulier is bovendien zeer onduidelijk en er zit geen toelichting bij. Er zijn wel een hele reeks voorschriften die nageleefd moeten worden bij de invulling. De erfgenaam moet zelf de waarde van het onroerend goed schatten, en als hij te laag schat hangt daar een boete aan vast. De administratie mag niet helpen bij het invullen. "Om kort te zijn, de aangifte van erfenissen is een schandaal", zegt Swennen.

Oplossing: "Ik stel voor die aangifte af te schaffen, en het initiatief bij de administratie te leggen. Die doet dan binnen de drie maanden na het overlijden van de erflater en voorstel op basis van de gegevens die ze kent, dat wordt aangevuld door de erfgenamen. Er moet een lijst komen van rubrieken die door de administratie moeten worden ingevuld, en een objectief systeem van waardebepaling voor vastgoed."

2. Overbodige kosten voor de erfgenaam die ze veroorzaakt

Probleem: Een van de tergendste problemen bij erfenissen is dat één van de erfgenamen kan gaan dwarsliggen bij de verdeling en de procedures jarenlang kan rekken eer de erfenis verdeeld kan worden. En het ergste is dat de advocaten- en andere kosten om de verdeling uit te stellen ten laste van de nalatenschap vallen en dus door alle erfgenamen gedragen moeten worden.

Oplossing: Swennen maakt de vrederechter bevoegd om in het kader van een minnelijke afhandeling te beslissen over de redelijkheid van door één erfgenaam veroorzaakte kosten. Dat kan op initiatief van de notaris of een van de andere erfgenamen. Als de ruzie leidt tot een rechtszaak en de nalatenschap door de rechter verdeeld moet worden, wordt die rechter ook bevoegd om ‘beduidend nodeloos" veroorzaakte kosten te laten betalen door de erfgenaam die ze veroorzaakt heeft.

3. Misbruik volmachten strafbaar maken

Probleem: Misbruik van een volmacht is momenteel niet strafbaar omdat diefstal en gelijkaardige misdrijven tussen verwanten nu eenmaal niet strafbaar zijn. Als dus één van de kinderen volmacht heeft over de rekeningen van moeder in het rusthuis en die rekeningen leeghaalt, is daar momenteel niets tegen te doen. Doorgaans leidt dat pas na het overlijden van de volmachtgever tot bittere ruzies. Misbruik van volmacht is trouwens na psychische mishandeling de tweede meest verbreide vorm van ouderenmishandeling.

Oplossing: Misbruik van volmacht wordt strafbaar als er ‘beduidend’ gebruik is voor persoonlijke verrijking. "Het is natuurlijk niet de bedoeling om te gaan muggenziften, en bijvoorbeeld het aanrekenen van verplaatsingskosten strafbaar te stellen", aldus Guy Swennen.

4. Professionele verzorgers kunnen niet erven

Probleem: Een reeks professionele verzorgers zijn al uitgesloten van erven van hun patiënten sinds de Code Napoléon, maar er zijn nog altijd gaten in die wetgeving. Recent hebben in enkele gevallen instellingen personeelsleden ontslagen omdat ze ‘verdachte’ erfenissen van kostgangers hadden gekregen.

Oplossing: Een nieuwe wettelijke regeling die naar Nederlands model alle professionele zorgverstrekkers omvat. Zij bevinden zich immers allemaal in een positie die misbruik van de afhankelijkheidspositie van de zorgkrijgende mogelijk maakt.

5. Scheidende echtgenoten kunnen partner vruchtgebruik ontnemen

Probleem: Bij een overlijden krijgt de overlevende echtgenoot het vruchtgebruik op de helft van de nalatenschap. Als de partners echter ‘in scheiding liggen’, kan diegene die een afzonderlijk verblijf gevorderd heeft voor de rechtbank de andere partner dat vruchtgebruik ontnemen. De ‘verwerende partner’ die de scheiding ondergaat, kan dat niet.

Oplossing: Door schrapping van enkele woorden in de wettekst wordt die ongelijkheid tussen scheidende partners ongedaan gemaakt.

Guy Swennen gaat zijn wetsvoorstellen nu indienen bij de Senaat. Dat gaat niet snel, ook al omdat sp.a’er Swennen in de oppositie zit. Maar van de reeks van vijf die in april werd ingediend zijn er toch al twee in behandeling.

Bron: Het Belang van Limburg