Volgens betrokken partijen zoals makelaars, ministers en beleggingsadviseurs, is de crisis bijna voorbij. Tijd dus voor een fundamentele bezinning over het postcrisistijdperk.

Om te beginnen zullen we moeten leven met de gevolgen van een crisis die enkel in de blaadjes voorbij is. Want een stijgende beurs vertelt ons enkel… dat de beurs stijgt. De fundamentele economische indicatoren evolueren van superslecht naar net iets meer dan superslecht. ‘Net iets meer’, en dus niet ‘veel meer’. Dat is voor sommigen een reden tot diep optimisme. Maar waarschijnlijk niet voor u, tenzij u natuurlijk ook een beleggingsblaadje uitgeeft. Verwacht dus maar snel stijgende werkloosheid en dalende huizenprijzen. Uiteraard zal uw vastgoedmakelaar u vertellen dat de huizenprijzen niet meer zo spectaculair zullen stijgen, maar dalen? Dat is uitgesloten. En u zult de man uiteraard geloven. Want iedereen moet toch ergens wonen, nietwaar.

Enkel staten hebben nog ruimte om nieuwe schulden aan te gaan en doen dit ook massaal om ‘het systeem’ te redden. Maar de consument en het bedrijfsleven zullen even massaal aan schuldafbouw (moeten) doen. Ze zullen met andere woorden beginnen te sparen. De Staat zou wel eens geld kunnen pompen in een bodemloos vat. En uiteraard, en dat weten we in België maar al te goed, iemand zal ooit die staatsschulden moeten terugbetalen. Bovendien is de Staat er niet in de eerste plaats om ‘het door Amerikaanse bankiers verkrachte systeem’ te redden. Hij is er voor veiligheid, basisonderwijs, openbaar vervoer en gezondheidszorg. Bereid u dus al maar voor op het ergste in de sectoren waar de Staat echt moet voor zorgen. Er zal gewoonweg geen geld meer zijn. Een goede zaak voor de privéverzekeringsmaatschappijen; zo zullen ze nog een centje kunnen verdienen aan de ellende die ze mee hebben veroorzaakt. Begin alvast aandelen van hen te kopen.

Wilt u echt weten waar een ‘oplossing’ op lange termijn vandaan kan komen? We zetten de twee grote mogelijkheden even op een rijtje. De eerste mogelijkheid is schuldafbouw door inflatie. De sommen zijn zo groot dat dit scenario heel, heel waarschijnlijk wordt. Zet u dus maar schrap voor een lekker potje inflatie om de schuldenberg te laten wegsmelten. En de tweede mogelijkheid is een dramatische productiviteitsverhoging. Een uitvinding die bijvoorbeeld alle energie gratis maakt. Op een productiveitsscenario kunnen we zeker rekenen. De menselijke geest is heel vindingrijk in tijden van crisis, en er zullen wel entrepreneurs opstaan om daarop in te pikken. Als de geschiedenis echter een hint is, zullen we wel veel geduld moeten hebben. De effecten van de uitvinding van de computer op de ‘reële economie’ zijn ook pas met tientallen jaren vertraging zichtbaar geworden in de economische statistieken.

En dan de radicale oplossingen. Hier kunnen we luisteren naar een van de weinige observatoren die lang op voorhand de wereld gek heeft verklaard, namelijk Nassim Taleb, auteur van De zwarte zwaan. Iemand die een bus met schoolkinderen in dronken toestand tegen een paal crasht, moet je geen nieuwe bus geven als hij het ziekenhuis verlaat. Grote kuis dus. Maar daar wil uiteraard niemand van de gevestigde waarden van weten. Bankiers moet je zeer goed blijven betalen, want anders verlies je ’talent’. Welk talent? De professoren economie van Chicago, Harvard en hun volgelingen moet je blijven benoemen, want ze hebben een heel lange lijst academische publicaties, waarvan de meeste dus helemaal verkeerd, maar welke universiteit wil nu nog ‘wijzen’ of ‘renaissanceprofessoren’ benoemen? Universiteiten worden immers steeds meer gesubsidieerd op basis van (soms heel dwaze) academische publicaties. Er zal veel wijsheid, geduld en solidariteit nodig zijn om ‘het systeem’ echt te redden. Maar dat systeem is groot geworden door opbodsystemen, ongebreidelde hebzucht, absolute vrijheid en geen enkele rem op de ‘animal spirits’. Vakanties op krediet, terrasverwarmers, werkloze schoolverlaters van 50 jaar, terreinwagens die nooit de geplaveide weg verlaten, geen ernstige controle op banken, eindeloze odes aan Reagan en Thatcher. Tijd dus voor een nieuw evenwicht. Game over. Maar misschien is zelfs onze spelconsole kapot.

Eén zaak is voor mij erg duidelijk aan het worden. In The World is Flat schreef Thomas Friedman dat de Amerikanen geobsedeerd waren door ‘9/11’ en de fabelachtige ontwikkelingen in bijvoorbeeld de BRIC-landen niet zagen. We zijn nu al ruim een jaar geobsedeerd door crashende beurskoersen, toplonen van bankiers en falende autogiganten. Ondertussen zet China zijn opmars in Zuid-Amerika voort, is het vertrouwen in de instituties (Kerk, politiek, bankwezen,…) steeds verder aan het wegzinken en tikt de dubbele tijdbom van de opwarming der aarde en de vergrijzing der bevolking rustig voort. Van één voorspelling ben ik erg zeker: de wereld zal er niet saaier op worden. (T)

Bron: Trends