Te koop: huis in spookstad

Jarenlang had ongebreidelde bouwwoede Spanje in haar greep, tot de vastgoedcrisis daar vorig jaar een einde aan maakte. Nu begint ook de kredietcrisis haar tol te eisen. Huizen worden niet meer afgewerkt of staan leeg, overal hangen tekoopbordjes. ‘Kijk om je heen, hier gebeurt helemaal niks. De straten zijn verlaten, de woningen leeg.’

Driftig schudt José Luis Diaz het hoofd. Moet hij híer met zijn vrouw en dochtertje komen wonen? Is dit de gedroomde oase van geluk, comfort en veiligheid waarvoor de Spaanse projectontwikkelaar Reyal Urbis in zijn brochure superlatieven tekortkwam? "Dit is verdomme een spookstad."

Nee, Diaz is allesbehalve blij als hij zaterdag komt kijken in Ciudad Valdeluz, een nieuwbouwstad nabij Guadalajara, zo’n 55 kilometer ten noordoosten van Madrid. Ruim anderhalf jaar geleden kocht de 42-jarige ingenieur er een luxe driekamerappartement van 123 vierkante meter met parkeerplaats. In de hoop eindelijk de stadse drukte van Guadalajara achter zich te kunnen laten. Maar Diaz had nooit durven te vrezen dat Ciudad Valdeluz, slechts een paar kilometer van zijn huidige woning, er zo stil en verlaten bij zou liggen.

Geen teken van leven

Natuurlijk, de Spanjaard is vol lof over de smetteloze brede avenues die er zijn aangelegd. Over de netjes onderhouden boompjes en struiken. Over de vele prullenbakken – met vuilniszak – en de sierlijke lantarenpalen. Maar er zijn geen mensen. "Kijk om je heen, hier gebeurt helemaal niks. De straten zijn verlaten. De woningen zijn leeg. De winkels ontbreken. Het enige teken van leven is een beveiliger die in zijn fourwheeldrive rondjes rijdt."

Diaz zegt geen woord te veel. Twee jaar na de start van de bouwwerkzaamheden van Ciudad Valdeluz heeft de nieuwbouwstad niet de geplande 34.000 bewoners, maar telt ze slechts 400 ingezetenen. En van de beloofde 9.500 luxe woningen zijn onlangs – en met de nodige moeite – de eerste 2.300 huizen afgebouwd.

De reden laat zich snel raden: de vastgoedcrisis die Spanje al sinds augustus 2007 in zijn greep heeft. Die heeft een einde gemaakt aan de jarenlange Spaanse bouwwoede en wijdverbreide speculatiepraktijken. De Spaanse cijfers waren misschien ook wel té indrukwekkend. Spanje bouwde elk jaar 700.000 woningen, meer dan Duitsland, Frankrijk en Italië samen. En Spanjaarden en buitenlanders investeerden zo massaal en gretig in onroerend goed dat het land op een gegeven moment 50 procent meer huizen dan huishoudens telde.

Vorig jaar kregen de makelaars aan de Spaanse costa’s als eerste met de malaise te maken. Door de stijgende rente en het enorme overaanbod aan woningen gingen aan de kust de huizenprijzen na jaren van stijgingen eindelijk weer dalen. Een ontwikkeling die zich langzaam ook naar steden meer landinwaarts uitbreidde.

Appartementen cadeau

Maar de echte klap volgde na het schokkende faillissement van Martinsa-Fadesa, een van de grootste bouwbedrijven van Spanje, afgelopen zomer. Plotseling bleek de hele Spaanse onroerendgoed- en bouwsector in zwaar weer te zitten. Toen vervolgens ook nog eens de kredietcrisis uit de Verenigde Staten kwam overwaaien, waren de projectontwikkelaars en bouwbedrijven in Spanje financieel helemaal in last.

Banken bleken ineens minder scheutig met leningen. Spaanse huizenkopers, geconfronteerd met steeds duurder wordende dagelijkse boodschappen, waren nog minder bereid diep in de portemonnee te tasten voor de enorm overgewaardeerde woningen.

In Madrid en Barcelona daalden de huizenprijzen met 10 procent. Elders in het land gingen woningen voor 30 tot 50 procent onder de vraagprijs van de hand. Of gaven projectontwikkelaars auto’s cadeau en zelfs gratis appartementen weg in de hoop alsnog iets te kunnen verkopen.

In Ciudad Valdeluz is de malaise op de Spaanse huizenmarkt goed te zien. Vrijwel overal hangen tekoopborden aan de gevels en smekende teksten om er anders maar te komen huren.

Maar de rolluiken blijven gesloten. Hoe hard Joaquín Ormazábal Fernández, de voorzitter van de bewonersvereniging van Ciudad Valdeluz, ook zijn best doet de vele geneugten ("rust, ruimte, een 18 holesgolfbaan en een treinstation voor de hogesnelheidslijn tussen Madrid en Barcelona") van de nieuwbouwstad te benadrukken.

Intussen bezweert projectontwikkelaar Reyal Urbis dat er niks aan de hand is. Ruim 1.200 woningen in Ciudad Valdeluz zouden al zijn opgeleverd. Nog eens 700 andere huizenbezitters krijgen binnenkort de sleutels van hun huis. Niet minder dan 84 procent van de woningen zou al zijn verkocht.

Het is het verhaal dat ook Diaz te horen krijgt als hij wekelijks met de projectontwikkelaar belt over zijn woning. "Maakt u zich niet ongerust, zeggen ze dan. Het komt allemaal goed. Over tien jaar zit Ciudad Valdeluz gezellig vol." Maar hij heeft er een hard hoofd in.

Diaz vraagt zich soms af of zijn eigen woning er überhaupt ooit zal komen. Hij wijst op een van de vele onafgemaakte betonnen geraamten van vier verdiepingen hoog. "Daar moet mijn appartement komen. Maar de bouwwerkzaamheden liggen al maanden stil."

Het geld is op, meent Diaz. Dat kan haast niet anders. "Ze zijn heus niet gestopt met bouwen omdat Spanjaarden niet meer kunnen of willen kopen. De projectontwikkelaar en de bouwbedrijven kunnen hier gewoon niet verder bouwen. De banken lenen ze niks meer en eisen afbetaling van hun miljarden euro’s aan schulden."

Stillevens

En niet alleen in Ciudad Valdeluz staan de bouwkranen stil. Ook een kleine 100 kilometer naar het zuiden, in Seseña Nuevo, werd enkele jaren geleden begonnen met een moderne en luxe stadsuitbreidng uit de grond te stampen.

Ruim 40.000 Spanjaarden zouden niets tekortkomen in Residencial Francisco Hernando, vernoemd naar de beruchte bouwondernemer die het project bedacht. Voorlopig wonen er ternauwernood 3.000 mensen.

Wie rondrijdt door de wijk passeert het ene na het andere blok onafgemaakte huizen van rood beton. Op de woningen die wel af zijn, is het aantal tekoopborden haast niet te tellen. En telkens is het oppassen geblazen, want wegen leiden naar een gesloten ijzeren hek of houden plotseling op in een zandvlakte.

Volgens Teresa Ballesteros (63) zijn de gele hijskranen stillevens geworden. Net als de bulldozer die al maanden werkloos in de brandende zon staat. Toch hoor je Ballesteros, die haar hond Penique uitlaat, niet klagen. "Natuurlijk, het is hier stil. En die ongebouwde flats zien er niet uit. Maar het is echt prima wonen. Binnen een uur zit je in Madrid. Bovendien zijn de huizen ruim en goed. Ook hebben we zwembaden, portiers en langzaam aan steeds meer winkeltjes."

Neem de net geopende pizzeria. Vraag de eigenares of ze zich niet beter ergens anders had kunnen vestigen en ze ontsteekt in woede. "Waarom roept iedereen dat hier niemand woont? Het gaat langzaam want er is een crisis aan de gang. Maar geloof mij, we zijn hier met steeds meer mensen. En niemand hoeft medelijden met ons te hebben. We zijn hier gelukkig en vervelen ons geen moment."

Bron: De Morgen