Soms lijkt het er op dat het met de nieuwbouw in de Dordtse binnenstad de goede kant uitgaat.

Dat architecten gebouwen ontwerpen die zich voegen naar de vaak eeuwenoude omgeving.

Er zijn tegenwoordig genoeg mooie voorbeelden, zoals twee woonhuizen aan het Kromhout bij de Sint-Jorisweg van architect Elzinga en twee vrij flinke complexen aan de Knolhaven (doorlopend naar de Varkenmarkt) van architect Andries Lugten. Modern, eigentijds, naadloos passend in de bestaande gevelrij en visueel niet zo overheersend dat de bestaande bebouwing wordt weggedrukt. Zo kan het dus.

Maar met twee aanstaande projecten in de stad gaat het weer fout: het Sint-Suraplein en het Vrieseplein. Dordrecht worstelt altijd met pleinen en pleintjes. Het sfeerloze Statenplein is geen onverdeeld genoegen, om nog maar te zwijgen van de troosteloze steenwoestijn Grote Markt.

Het Sint-Suraplein, meer een pleintje, is te vinden vlakbij de Nieuwehaven, aan de kant van de Houttuinen en Schuitenmakersstraat. Het ontstond pas rond 1965 toen een aantal onooglijke, vervallen bedrijfsgebouwtjes werd gesloopt om ruimte te maken voor te parkeren auto’s. De naam voor het plein werd in 1967 bedacht door het toenmalige gemeenteraadslid J.D. van Hal. Sura was de legendarische stichtster van de Grote Kerk. Volgens het verhaal kreeg Sura in een droom de opdracht van Maria een kerk te bouwen. Hoewel Sura slechts beschikte over drie muntjes, elk voldoende voor het dagloon van één arbeider, keerden er telkens drie muntjes terug in haar beurs als zij haar arbeiders had betaald. De arbeiders begonnen te vermoeden dat Sura rijk was en op een kwade dag vermoordden zij haar om er met de beurs vandoor te gaan. Zij vonden natuurlijk niet meer dan drie muntjes, werden gegrepen en ter dood veroordeeld.

Toen het vonnis zou worden voltrokken, herrees Sura uit de dood om haar moordenaars vrij te pleiten. Zij reisde met hen naar Rome om bij de paus absolutie voor hen te vragen. De paus willigde dit verzoek in en verleende Sura aflaten zodat zij geld kon inzamelen voor de voortzetting van de bouw. Sura zou pas op hoge leeftijd in Dordrecht zijn overleden. Dat alles zou zich rond 1300 hebben afgespeeld.

Terug naar 2009. Op het Sint-Suraplein zullen vijf ‘stadswoningen’ worden gebouwd, ontworpen door de Dordtse architect Theo Malschaert. De blokkendoos, met balkons en platte daken, krijgt drie verdiepingen. Misschien wel onder het mom van alles beter dan het huidige parkeerterrein en het foeilelijke verenigingsgebouw van de roei- en zeilvereniging aan de overkant, zijn de woningen van Malschaert toch te hoog, te breed en zeker te weinig afwisselend. Door de daklijsten die optisch gezien bijna een rechte lijn vormen, lijken de woningen te groot en te dominerend voor de omgeving. De stadswoningen horen meer thuis in een buitenwijk van Almere dan in de eeuwenoude, kwetsbare omgeving bijna aan de voet van de Grote Kerk. Dat er verderop aan de Houttuinen ook lelijke huizen staan, mag geen excuus zijn.

En dan het Vrieseplein. Vorige week liet timmerbedrijf Heystek bij monde van eigenaar E. Ploegaert in deze krant optekenen dat de reacties op zijn plan voor een hotelgebouw annex casino aan het plein ‘grandioos’ waren. ,,Iedereen noemt het een prachtplan en een aanwinst voor de stad,” zei Ploegaert.

Iedereen? Het grote witte gebouw heeft een soort Abu-Dhabi-architectuur die sinds kort ook aan het Achterom te vinden is, maar die daar tussen alle andere lelijke nieuwbouwkolossen niet zo veel kwaad kan. Aan het Vrieseplein zal het vier lagen tellende complex het plein domineren en hoog boven de huizen van de Vrieseweg en zelfs boven de herenhuizen aan het plein uitsteken.

In het oorspronkelijke bouwplan moesten in opdracht van de gemeente drie aardige jugendstilpandjes gespaard blijven. Bij sloop van de achterhuizen stortten twee voorgevels in, wat niet echt pleit voor aannemer Heystek. Die bleek daarna ook jarenlang niet in staat te zijn de gevels weer op te bouwen.

In het nieuwe hotelplan zal ook de rest van de bebouwing aan deze zijde van het Vrieseplein worden gesloopt, zoals het casino (eens een kruidenierswinkel van De Gruyter) en de derde jugendstilgevel die nu nog wel overeind staat.

Het grote, halfronde gebouw met veel glas sluit volgens architect Vasco da Silva uit Rotterdam mooi aan ‘bij de architectuur aan de andere kant van het plein’ en daarmee bedoelt Da Silva de nieuwbouw bij het Kromhout, niet de andere twee zijden van het plein. En die maken juist dat het Vrieseplein een aardig plein is. Bij die oude bebouwing zal het grote witte hotel kolossaal en overheersend afsteken.

Vrieseplein en Sint Suraplein. Nieuwbouw is in een levende oude binnenstad onvermijdelijk en maakt een stad juist boeiend. Maar mag het iets minder lelijk zijn en wat meer passend in de omgeving?

Bron: AD.nl