Menig kinderloos bruidspaar denkt alles van de andere partner te erven bij diens vooroverlijden. Dat is juist voor wat de tussen hen opgebouwde huwgemeenschap betreft maar niet voor de eigen goederen. Voor echtgenoten gehuwd onder een stelsel van zuivere scheiding van goederen is dat des te belangrijker. In dat geval is er geen huwgemeenschap en verkrijgt de overlevende partner slechts het vruchtgebruik van de nalatenschap van de gestorven partner. De blote eigendom van de nalatenschap gaat in dat geval naar de bloedverwanten van de overledene (broers, zussen, ouders…) en dit tot in de vierde graad. Dat overkwam ook Maria, de echtgenote van Jozef. Tijdens het huwelijk had Jozef van zijn ouders een perceel bouwgrond gekregen, zodat dit onroerend goed hem persoonlijk toebehoorde. Vervolgens verkregen ze van hun bank een hypothecair krediet, waarmee ze het huis van hun dromen konden bouwen. Na jaren van financiële inspanningen was de woning volledig afbetaald. Kort nadien verongelukte Jozef en liet hij zijn huwelijkspartner als enige erfgename na. Jozef had geen kinderen, maar wel een zus waarmee Maria een verzuurde verstandhouding heeft. Op het ogenblik van Jozefs overlijden heeft de gezinswoning een waarde van 500.000 euro. Door natrekking behoort niet alleen de bouwgrond maar ook de bakstenen (constructie) tot het eigen vermogen van Jozef. Tijdens hun huwelijk hebben Jozef en Maria elkaar niet via een testament of huwelijkscontract beschermd. In dat geval heeft Maria slechts recht op het vruchtgebruik van de gezinswoning, terwijl haar schoonzus de blote eigendom verkrijgt. Voor het vererfde vruchtgebruik van de gezinswoning betaalt Maria in het Vlaams Gewest weliswaar geen successierechten. Bovendien heeft ze recht op een financiële vergoeding, vermits de nalatenschap van Jozef zich met ‘bakstenen’ heeft verrijkt. Deze vergoeding is gelijk aan de helft van de waarde van het opgerichte gebouw. Dit is vervelend. Om het goed te verkopen zal Maria de toestemming van haar schoonzus moeten inroepen. Zulke situaties zijn beter te voorkomen en kinderloze echtparen ondernemen in dat geval best actie. Een mogelijkheid is de bouwgrond bij leven aan zijn echtgenote schenken, waarop dan weliswaar progressieve schenkingsrechten zijn verschuldigd. Bovendien is zo’n schenking bij leven steeds herroepbaar. Een gift tussen echtgenoten of een testament helpen ook. Zulke initiatieven krijgen uitwerking bij overlijden en impliceren in de regel progressieve successierechten. Dat geldt niet voor de gezinswoning in het Vlaams Gewest, waarvoor een vrijstelling geldt. Fiscaalvriendelijker is de inbreng van goederen in een bestaande of in een nog op te richten huwgemeenschap. Ook Maria zal dit appreciëren. Met de inbreng krijgt zij zekerheid over de woning. Bovendien hoeft de inbreng van de woning door Jozef niet kosteloos te zijn. Hij kan gerust voor de waarde van zijn bouwgrond een vergoeding vragen. Bovendien wordt het vastgoed slechts tegen 25 euro (algemeen vast recht van) ingebracht. Bij een eventuele echtscheiding zou hij het ingebrachte goed zelfs kunnen voorafnemen. Door de inbreng zal de bouwgrond niet langer tot het eigen vermogen van Jozef behoren en zullen bij het openvallen van zijn nalatenschap de grond en de woning aan Maria in volle eigendom toekomen. Door de inbreng zal Jozefs zus niets erven en bekomt Maria een volkomen gemoedsrust. Ook hier verkrijgt Maria een vrijstelling indien de gezinswoning onder het Vlaamse successierecht valt. Merk hierbij op dat het Waalse en Brusselse Gewest verlaagde successierechten heffen voor de gezinswoning. Voor zo’n inbreng is echter een notariële tussenkomst nodig. Sinds 1 november 2008 hoeft deze wijziging niet langer door de rechter te worden goedgekeurd en dat is dan mooi meegenomen.

Jos Ruysseveldt is advocaat. www.ruysseveldt.be

Bron: De Standaard