Zowel de verenigingen van eigenaars als van huurders vragen dat het systeem van huursubsidie uitgebreid wordt. ‘Op termijn moeten mensen een vrije keuze hebben tussen een sociale of private huurwoning’, vindt NATHALIE DEBAST.

In Vlaanderen kent een aanzienlijke groep mensen op de private huurmarkt betaalproblemen. Van alle private huurders behoort 22 procent tot de laagste inkomensgroepen. Deze mensen leven in een woning van slechte kwaliteit of hebben een woonquote boven 30 procent. Dit betekent dat ze meer dan 30 procent van hun inkomen aan woonkosten (huurprijs exclusief kosten voor water, verwarming, onderhoud, gemeenschappelijke delen) uitgeven.

Het Vlaamse woningaanbod op de private huurmarkt blijft krimpen. Heel wat eigenaars verkopen hun eigendom in plaats van te blijven verhuren: er is het relatief lage rendement van verhuren, de risico’s van wanbetaling, verwaarlozing en leegstand, in combinatie met hoge woningprijzen. Hierdoor worden de keuzemogelijkheden verder beperkt, zeker voor mensen met weinig middelen.

De Vlaamse huursubsidie die nu bestaat – zelfs met inbegrip van de aangekondigde uitbreiding vanaf 2010 – heeft een marginaal effect op de woningmarkt omdat ze te weinig mensen bereikt. Op dit moment ontvangen maar 9.000 personen een huursubsidie, dit is 2 procent van de private huurders. Op jaarbasis komen er 1.850 nieuwe gerechtigden bij. In 2008 bedroeg het budget 15,4 miljoen euro. Het instrument moet zodanig verruimd worden dat het een reële impact heeft op de private huurmarkt en op substantiële wijze bijdraagt tot het realiseren van betaalbaar en goed wonen voor mensen met een laag inkomen. Een dergelijk huursubsidiestelsel komt huurders én verhuurders ten goede.

Wie een laag inkomen heeft en een woning zoekt, moet in de toekomst vrij kunnen kiezen tussen een woning op de private huurmarkt of een woning op de sociale huurmarkt. Aangezien 57.000 huurders nu wachten op een sociale woning en er tegen 2020 maar 43.000 sociale woningen bijkomen, zal het aanbod sociale woningen de vraag niet kunnen dekken. Bovendien heeft huren op de private markt voor sommige mensen duidelijke voordelen: flexibiliteit en mobiliteit, lage instapkosten, ruim stedelijk aanbod en sociale mix.

Dit impliceert uiteraard dat de Vlaamse overheid het huursubsidiestelsel verder uitbouwt tot een volwaardige pijler naast sociale woningbouw. Het woonbeleid moet dus veel sterker inzetten op de private huurmarkt. Een systeem van huursubsidie heeft ook als voordeel dat het snel kan inspelen op woonbehoeften. Het schept ook rechtszekerheid, terwijl tal van mensen nu aangewezen zijn op een eventuele huurtoelage van het OCMW die dan nog verschilt naar gelang van de gemeente waar ze wonen.

Omdat de woonnoden vandaag ontzettend groot zijn, moet de Vlaamse overheid een serieuze inspanning leveren. Op korte termijn moet een inhaaloperatie ertoe leiden dat het huursubsidiestelsel een substantieel gewicht kan vormen, een voldoende ruim bereik van de woonbehoeftigen kan realiseren en een reële impact op de private huurmarkt kan uitoefenen. De nieuwe Vlaamse regering moet hier meteen aan beginnen. Dat een beperkte uitbreiding gepland is vanaf 2010, mag geen excuus zijn om te talmen. Zo moeten huishoudens met de hoogste woonnood een substantiële huursubsidie krijgen. Het gaat om de 92.000 huishoudens uit de twee laagste inkomensklassen.

De impact hiervan zal ook het grootst zijn, zowel voor de huurder als de verhuurder, zodat verdere verschraling van de private huurmarkt wordt tegengegaan. Hiervoor is een jaarlijks budget van 180 miljoen euro vereist. Beide pijlers van het woonbeleid moeten ook getoetst worden op hun doelmatigheid, doeltreffendheid, doelbereik en duurzaamheid. Er moet ook onderzocht worden of en hoe de overheid de werkelijk steunbehoevende doelgroepen van het woonbeleid efficiënter kan definiëren en ondersteunen, en op welke wijze elke initiatiefnemer de mogelijkheid kan krijgen om de doelgroepen te bedienen.

Op lange termijn moet de vrije en financieel gelijkwaardige of neutrale keuze tussen een sociale huurwoning en een private huurwoning gerealiseerd worden voor huurders met een laag inkomen. Dit betekent uiteraard dat er voldoende betaalbare huurwoningen van goede kwaliteit, zowel sociaal als privaat, op de markt zijn. Het vereist ook een volwaardig stelsel van huursubsidie, toegankelijk voor alle huurders met een laag inkomen op de private huurwoningmarkt. Om de betaalbaarheidskloof van alle private huurders tegen 2020 te dichten zou volgens de huidige ramingen voor ongeveer 200.000 huishoudens ondersteuning nodig zijn, via sociale huur of via huursubsidie. Deze groep zal in de toekomst echter nog evolueren.

Nathalie Debast

is stafmedewerker armoede, energie en wonen bij de Vereniging van Vlaamse Steden en Gemeenten.

Deze tekst wordt ondersteund door de Vlaamse Confederatie Bouw, de Beroepsvereniging van de Vastgoedsector, de Vlaamse woningbouwers en het Algemeen Eigenaarssyndicaat, door vertegenwoordigers van de huurders, en door het Steunpunt Ruimte en Wonen.

Bron: De Standaard