Sinds 2003 zijn de schenkingsrechten voor bouwgronden verlaagd t.o.v. de schenkingsrechten op andere onroerende goederen. Deze maatregel blijft van kracht voor schenkingen die vóór 1 januari 2010 geregistreerd worden. Hoogste tijd voor actie !

Welke schenkingen komen in aanmerking voor het verminderd tarief voor bouwgronden ?
Het verminderd tarief is enkel van toepassing op een schenking. De bouwgrond moet niet in volle eigendom worden geschonken : een schenking beperkt tot de blote eigendom of het vruchtgebruik staat de toepassing van het verlaagd schenkingstarief niet in de weg. Evenmin wordt voor de toepassing van het preferentieel tarief vereist dat de schenker bij de schenking al zijn rechten in de bouwgrond overdraagt aan de begiftigde : de begiftigde moet ingevolge de schenking niet de geheelheid van de volle eigendom, blote eigendom of vruchtgebruik in de bouwgrond bekomen.

Het voorwerp van de schenking moet een perceel grond zijn, dat volgens de stedenbouwkundige voorschriften bestemd is voor woningbouw. De wet stelt geen voorwaarden naar de ligging van de bouwgrond : de schenking van zowel een perceel bouwgrond gelegen in het Vlaams, in het Waals of in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest komt in aanmerking voor de Vlaamse tariefverlaging.

Het preferentieel tarief zal enkel van toepassing zijn wanneer de schenker op het ogenblik van de schenking zijn fiscale woonplaats in het Vlaamse Gewest heeft. In het geval dat de schenker-rijksinwoner in de vijf jaar voorafgaand aan de schenking zijn fiscale woonplaats in verschillende Gewesten heeft gehad, zal het preferentieel tarief slechts van toepassing kunnen zijn indien hij gedurende die periode het langst zijn fiscale woonplaats in het Vlaamse Gewest heeft gehad.

Er is slechts één voorwaarde wat betreft de begiftigde : de begunstigde van de schenking moet een natuurlijk persoon zijn. Noch zijn fiscale woonplaats, noch het feit of hij al dan niet rijksinwoner is, is relevant. Er is ook geen specifieke verwantschap met de schenker vereist. De familieband zal wel bepalend zijn voor de hoegrootheid van de verlaging – cf. infra.

Het verlaagd schenkingsrecht is slechts tijdelijk van toepassing. De verminderde tarieven gelden voor notariële schenkingsakten die worden verleden tot en met 31 december 2009. Let wel : indien de akte een opschortende voorwaarde bevat en deze voorwaarde
vervuld wordt buiten voormelde periode, zijn de gewone tarieven van toepassing.

Het verminderd tarief wordt slechts behouden indien de begiftigde, binnen de drie jaren na de schenkingsakte, m.b.t. het geschonken perceel een volledig dossier indient tot het bekomen van een stedenbouwkundige vergunning voor het bouwen van
een woning. Of de begiftigde voldoet aan deze voorwaarde, wordt beoordeeld door het ontvangstbewijs van de aanvraag tot het verkrijgen van een stedenbouwkundige vergunning ! Er wordt dus niet geëist dat binnen een bepaalde termijn effectief een woning wordt gebouwd…

Hoeveel bedraagt het tarief ?
De tarieven worden berekend over het bruto-aandeel van de begiftigde in het geschonken goed, volgens de verwantschap met de schenker, en wel als volgt :
a) voor schenkingen in rechte lijn en tussen echtgenoten, wettelijk samenwonenden en feitelijk samenwonenden (dwz personen die op de dag van de schenking ten minste één jaar ononderbroken met de schenker samenwonen en er een gemeenschappelijke huishouding mee voeren) :

Een vergelijking van bovenstaande tabel met de tarieftabel voor de schenkingen van (andere) onroerende goederen, leert dat in feite het bijzondere tarief voor de schenking van bouwgrond verlaagd wordt met 2 % in vergelijking tot de gemeenrechtelijke tarieven en dit tot de schijf van 150 000 EUR. Boven de 150 000 EUR zijn de tarieven identiek aan de gemeenrechtelijke.

voorbeeld Vader schenkt een stuk landbouwgrond met een waarde van 100 000 EUR aan zijn zoon : het «gewone» schenkingsrecht bedraagt 5 625 EUR.
Wanneer vader een stuk woningbouwgrond met een waarde van 100 000 EUR aan zijn zoon schenkt, dan bedraagt het «preferentieel» schenkingsrecht slechts 3 625 EUR.

b) voor schenkingen aan andere personen :

Welke formaliteiten moeten worden vervuld ?
In de schenkingsakte moet uitdrukkelijk worden vermeld (1) dat het perceel grond volgens de stedenbouwkundige voorschriften bestemd is voor woningbouw én (2) dat de begiftigde er zich toe verbindt om binnen de drie jaar na de schenkingsakte een volledig dossier in te dienen om een stedenbouwkundige vergunning te krijgen voor het bouwen van een woning op het geschonken perceel.
Als deze verbintenis niet wordt nagekomen (behoudens door overmacht), dan is de begiftigde verplicht om bovenop de al betaalde schenkingsrechten aanvullende rechten te betalen tot het bedrag van de normaal verschuldigde rechten, vermeerderd met de wettelijke interest.

Progressievoorbehoud inzake schenkingsrechten
Schenkingen van onroerende goederen, gedaan minder dan 3 jaar vóór de nieuwe schenking van onroerende goederen, moeten bij de belastbare grondslag van de nieuwe schenking worden gevoegd om de tariefschijf te bepalen waaraan de nieuwe schenking moet worden belast. Dit wil niet zeggen dat de vroegere schenkingen opnieuw worden belast : deze tellen alleen mee om het toepasselijk percentage, dat moet worden toegepast op de nieuwe schenking, te bepalen. Het progressievoorbehoud inzake registratierechten is enkel van toepassing op schenkingen van onroerende goederen.

Deze algemene regel van progressievoorbehoud blijft onverkort van toepassing in het geval van schenking, aan verlaagd tarief, van bouwgrond. Er wordt enkel een speciale regeling ingevoerd voor het geval in eenzelfde akte of in een andere akte van dezelfde datum naast een perceel woningbouwgrond ook nog andere goederen worden geschonken. In voormeld geval wordt de schenking van de bouwgrond geacht aan de schenking van de andere goederen te zijn voorafgegaan, en kan aldus ten volle de verlaging van het tarief genieten. Praktisch gezien gaat men derhalve best eerst over tot de schenking van de bouwgrond en pas nadien tot eventuele andere schenkingen.

Progressievoorbehoud inzake successierechten
Ook inzake successierechten bestaat een progressievoorbehoud. Hier viseert de wetgever de schenking, gevolgd binnen de drie jaar, niet door een nieuwe schenking, maar door het overlijden van de schenker. De waarde van een schenking die tot belastbare grondslag heeft gediend van een aan schenkingsrecht onderworpen schenking die plaatsvond binnen de drie jaar voor het overlijden, wordt bij het actief gevoegd in de nalatenschap en heeft als gevolg dat de nalatenschap mogelijks in een hogere tariefschijf terechtkomt. Het progressievoorbehoud inzake successierechten viseert enkel de schenking van onroerende goederen.

Voor schenkingen in de rechte lijn, tussen echtgenoten en samenwonenden, van een bouwgrond wordt het progressievoorbehoud bij de berekening van de successierechten evenwel geneutraliseerd. Als de schenker binnen de drie jaar na de schenking zou overlijden, zal de waarde van de bouwgrond dus niet bij het erfrechtelijk emolument worden gevoegd om het verschuldigde successierecht te bepalen. Voor alle andere begiftigden blijft ook in de successierechten de regel van de gecumuleerde progressie wél van toepassing.

Anne MEYUS, Head of Estate Planning Commerzbank International.

Bron: De Standaard