De bouwbarometer die Bouwunie, de bij Unizo aangesloten Unie van het KMO-bouwbedrijf, elk kwartaal publiceert, blijft in het derde kwartaal van 2009 steken op een nipte 100,2 indexpunten. Dit betekent dat er bij de bedrijfsleiders van de kleine en middelgrote bouwondernemingen evenveel pessimisten als optimisten zijn. Ze ervaren geen verdere achteruitgang, maar zien ook geen verbetering. De meest positieve geluiden komen nog van de bouwbedrijven actief in de renovatie van woningen en dan vooral van hen die gespecialiseerd zijn in energiebesparende investeringen zoals het plaatsen van isolatie, hoogrendementsglas, zonnepanelen, warmtepompen en hoogrendementsverwarmingsketels. Bouwunie vraagt de overheid om te blijven investeren. Wie een hefboom zoekt voor het herstel van de Belgische economie moet resoluut kiezen voor investeringen in de bouwsector en in infrastructuur.
De federale regering doet er bovendien best aan de btw-maatregelen uit het economisch herstelplan te verlengen met minstens een jaar. Zo niet dreigt de nieuwbouw van woningen stil te vallen.

Uit de bouwbarometerenquête blijkt dat 23% van de Vlaamse bouwkmo’s nu meer werk heeft dan in het tweede kwartaal van 2009, terwijl 15% minder opdrachten af te werken heeft. 33% ervaart nu meer concurrentie dan in het voorjaar. Voor de toekomst verwacht “slechts” 10% minder opdrachten terwijl 20% van een toename van het aantal opdrachten spreekt.
30% heeft nog voor meer dan zes maanden werk. 18% daarvan zit nog goed tot midden volgend jaar. Daartegenover heeft 27% nog voor minder dan 3 maanden werk en 43% voor 3 tot 6 maanden. Deze cijfers zijn nagenoeg dezelfde als die van het vorige kwartaal die op hun beurt iets beter waren dan die van het begin van het jaar. 24% van de aannemers geeft aan dat zijn orderboekje beduidend minder goed gevuld is dan in andere jaren. De crisis is dus nog niet voorbij. Integendeel. De bouwsector reageert altijd met vertraging waardoor de economische terugval zich pas nu echt laat voelen. Toch zijn er ook marktsegmenten die het beter doen dan gemiddeld. De premies en belastingverminderingen voor energiebesparende maatregelen zorgen ervoor dat de Vlaming vooralsnog blijft investeren in de eigen woning. Met name de renovatiemarkt profiteert daarvan. Ook de overheidsopdrachten lopen (voorlopig) goed door. De bouwbedrijven met vooral bedrijven in het klantenbestand, hebben het daarentegen erg moeilijk. De bedrijfsinvesteringen branden immers op een erg laag pitje. Het segment van de nieuwbouw van woningen laat diverse geluiden horen. Enerzijds ondersteunen de btw-maatregelen die kaderen in het economisch herstelplan van de federale regering (geholpen door de lage rentetarieven) de bouw van nieuwe woningen, vooral van eengezinswoningen want de appartementsbouw doet het momenteel heel slecht. Maar de onzekerheid over het al dan niet verderzetten van deze stimuli legt sowieso al een zware hypotheek op het najaar. Potentiële klanten haken daardoor nu al af. Bij een niet-verlenging gaat dit marktsegment een erg moeilijk 2010 tegemoet. Het herstelplan zal dan een slag in het water blijken te zijn.

De prijzen die de bedrijven voor hun werk kunnen aanrekenen, staan onder druk. Bij 19% liggen de prijzen lager dan enkele maanden geleden. Slechts 74% zegt met winstgevende prijzen te kunnen werken. Wie break-even werkt (24%) kan dit misschien wel even volhouden maar dreigt in serieuze problemen te komen als de situatie langer aanhoudt. Bovendien kampt zomaar eventjes 38% (een aanzienlijk hoger percentage dan anders; ter vergelijking: in het derde kwartaal van 2008 kloeg 25% daarover) met meer slechte betalers. In combinatie met een verhoogde druk op de betalingstermijnen vanwege de leveranciers, kan dit snel in betalingsproblemen uitmonden.
29% van de Vlaamse bouwbedrijfsleiders geeft aan dat de prijzen door de crisis slechter zijn dan anders.

Er vallen momenteel relatief weinig ontslagen (bij 10% van de bouwbedrijven; er wordt meer een beroep gedaan op het systeem van de tijdelijke werkloosheid, hoewel minder dan in andere sectoren dankzij de herstelmaatregelen, waardoor het banenverlies momenteel beperkt kan blijven), maar er zijn ook weinig aanwervingen (bij 11%). 12% zegt dat ze van plan waren om extra mensen aan te nemen maar dat ze hun aanwervingsplannen in de ijskast gestopt hebben tot de economie opnieuw aantrekt. Voor de toekomst verwacht slechts 4% te moeten overgaan tot ontslagen. 17% denkt in de komende maanden een of meer werknemers aan te trekken, wat van een vrij optimistische toekomstvisie getuigt. Vaklui zijn en blijven schaars.Wie minder werk heeft, zal zich eerst beroepen op het systeem van de tijdelijke werkloosheid en pas als het echt niet anders meer kan, overgaan tot ontslag. Wanneer de economie herstelt, zal het tekort aan vaklui alleen maar nijpender worden.

Door de crisis zegt 31% van de Vlaamse bouwbedrijven meer te diversifiëren en 46% probeert meer dan anders om nieuwe klanten aan te trekken.

23% vreest in moeilijkheden te komen als de crisis aansleept. Bij 63% van hen gaat het om betalingsproblemen. 54% spreekt van te weinig werk, 29% zal werknemers moeten ontslaan en voor 22% volgt dan het faillissement.

54% van de Vlaamse bouwkmo’s meent dat de bodem van de crisis nog niet bereikt is. Een herstel van de bouw is nog niet aan de orde en wordt pas in de tweede jaarhelft van 2010 verwacht.

Dit dan nog in de veronderstelling dat de overheid blijft investeren en dat de herstelmaatregelen (t.w. het versneld uitvoeren van geplande infrastructuurwerken én de toepassing van verlaagde btw-tarieven voor de nieuwbouw van woningen) verlengd worden. Voor het herstel van de Belgische economie moet de overheid blijven investeren in de bouwsector, met name in infrastructuurwerken en in de woningbouw. Deze investeringen zijn ook nodig voor onze toekomst. Het zijn slimme investeringen. Een goede infrastructuur behoort tot de kritische succesfactoren van een performante economie, zeker in een land met een centrale ligging als België. De vraag naar betaalbare huisvesting zal in de toekomst nog stijgen waardoor de overheid inspanningen zal moeten leveren om de woningbouw te ondersteunen. De financiële tegemoetkomingen voor energiezuinige woningen en gebouwen moeten behouden en zelfs versterkt worden, wil ons land de Kyoto-normen (binnenkort Kopenhagen-normen) halen.

Daarnaast vraagt Bouwunie een verlenging van de tijdelijke btw-verlaging (6% i.p.v. 21) op de sloop en heropbouw en op een schijf van 50.000 euro bij de bouw of aankoop van een nieuwe woning. Deze heeft de bouwsector onmiskenbaar opdrachten opgeleverd. Bij een niet-verlenging vreest 83% van de betrokken aannemers beduidend minder werk te hebben, zoals blijkt uit een enquête die Bouwunie vlak voor de vakantie afnam. De voordelen van een lagere btw wegen zeker op tegen de nadelen (minder btw-inkomsten). Een hogere btw leidt tot minder activiteit, hogere tijdelijke en algehele werkloosheid, meer zwartwerk en minder terugverdieneffecten (via onroerende voorheffing, belasting op onroerende inkomsten, …).

In deze optiek is het ook aangewezen dat de regering de tijdelijke verlaagde btw van 6% voor werken aan woningen ouder dan 5 jaar permanent maakt. Deze maatregel, die zijn nut bewijst in het energiezuiniger maken van onze woningen én in de strijd tegen het zwartwerk, loopt anders af op 31 december 2010.

Bron: Bouwunie