Over smaken en kleuren valt niet te twisten, zo zegt het spreekwoord. Maar dat betekent niet dat er over kleur in en om het huis niets interessants te zeggen valt. Kleur brengt immers sfeer en persoonlijkheid in je interieur én exterieur, en het maakt dat je huis ook een echte thuis wordt.
Vertel me hoe je woont en ik vertel je wie je bent… Een huis is vandaag als geen ander een afspiegeling van zijn bewoners. Ook de kleur- en materiaalkeuze – binnen en buiten – is dus een uiterst persoonlijke aangelegenheid, ingegeven door je gevoel en de sfeer die je wil creëren. Want met kleur maak je van je huis een thuis, of dat nu betekent dat je gaat voor minimalistisch wit met enkele goed gekozen kleuraccenten, of net zuiders getint met een warme terracotta vloer en tierlantijntjes in alle kleuren van de regenboog. Kleur is trouwens niet alleen van belang binnenshuis. Ook aan de buitenkant bepaalt het mee het karakter van je huis. Een opvallende fuchsia sierpleister of toch maar een blote zwarte baksteen? Het warme rood van cederhout voor het raamwerk, of een strak wit aluminium? Stuk voor stuk zijn het individuele keuzes die het karakter van je woning zullen bepalen.

Retro zalmroze

Al is de keuze op vlak van materialen en kleuren nog zo persoonlijk, er bestaan wel degelijk trends in. Net als in de mode zijn de kleuren voor het huis bijvoorbeeld onderhevig aan tendensen. Een mooi voorbeeld om dat te illustreren is de kleur Toscaans geel. Konden veel mensen zich tot voor kort niet inbeelden ooit een muur geel te schilderen, tegenwoordig duikt het weer overal op. Na de hausse van het geel in de jaren ’90 is de kleur aan een ware comeback bezig. Nog een mooi voorbeeld is de tint zalmroze. Dat was tot voor enkele jaren geleden een echte bestseller, maar er zijn vandaag nog maar weinig interieurdesigners die voor die kleur zullen kiezen. Wellicht zal dat gevreesde ‘saumon’ over een paar tientallen jaren wel opnieuw een revival kennen en dan retro genoemd worden. Op vlak van materialen zien we ook verschillende comebacks. Zo is er bijvoorbeeld de typische breuksteen die in de jaren ‘70 erg populair was en die vaak gebruikt werd voor de bekleding van een schouw. Bij verschillende tegelfabrikanten zien we die structuren nu opnieuw opduiken om de wand een uitgesproken karakter te geven en meer diepte en reliëf te brengen in de ruimte.

Ook aan de buitenkant van de woning kan reliëf zorgen voor een karakteristiek uiterlijk. Zogenaamde handvormbakstenen bijvoorbeeld – die eruit zien alsof ze met de hand gemaakt werden – hebben een typisch rustiek uiterlijk en zijn niet allemaal gelijkvormig. Gecombineerd met wat bredere voegen in een kleur die contrasteert met de baksteen, krijg je een dieptewerking die de gevel structuur geeft. In de hedendaagse architectuur wordt er echter steeds vaker gewerkt met het grote aanbod strakke bakstenen, de zogenaamde strengpersbakstenen, die veel puurder zijn van belijning en stuk voor stuk identiek zijn. Wordt er bovendien gekozen voor een dunne voeg in dezelfde kleur als de baksteen, dan krijg je een strakke gevel met een veel massiever uiterlijk. Tegenwoordig worden bakstenen bovendien vaak verlijmd in plaats van gevoegd, wat nog dunnere voegen oplevert en zo nog meer eenheid creëert. De keuze van de baksteen bepaalt dus in grote mate het uitzicht van de gevel. En die keuze is tegenwoordig bijzonder uitgebreid, van monotoon van kleur tot weelderig gebloemd, bezand of onbezand, traditioneel rood of hedendaags diepbruin, ruw of net glad… Geen materiaal dat zoveel verschillende gezichten heeft.

Ook andere buitenmaterialen verlenen karakter aan de gevel. Zo wordt er tegenwoordig vaak gewerkt met betonnen platen. Die geven een warme gloed aan het huis, maar zorgen toch voor een uiterst minimalistische toets. De platen kunnen ruw van structuur zijn, of net glad en zacht glanzend. Een heel ander effect geven gevelleien dan weer. Zij zorgen voor een natuurlijk uiterlijk. Bovendien kan ervoor gekozen worden precies dezelfde leien te gebruiken voor dak en gevel, waardoor het huis een opvallende eenheid vormt. Ook latten, horizontaal of verticaal geplaatst, behoren tot de mogelijkheden. Hout is daarbij een interressant materiaal, dat bovendien met de tijd een mooie patine krijgt. Omdat hout toch wat onderhoud vereist, wordt er tegenwoordig echter ook vaak gekozen voor kunststof met het uitzicht van hout. De panelen zijn bijna niet te onderscheiden van echt hout, maar hebben wel het voordeel dat er veel minder onderhoud nodig is. Een andere optie is om te kiezen voor een harde houtsoort die geen onderhoud vraagt, maar die met de jaren mooi vergrijst. Welk materiaal er uiteindelijk ook gebruikt wordt voor de gevel, de keuze is van cruciaal belang om net dat esthetische effect te bereiken dat het best past bij de persoonlijkheid van de bewoners.

Met accent

De waaier aan kleuren voor binnen en buiten is vandaag nagenoeg onbeperkt, en dat maakt de keuze en het combineren ervan er niet bepaald makkelijker op. Een beetje kennis van de kleurenleer is dan ook geen overbodige luxe. In de kleurenwaaier maken we een onderscheid tussen primaire, secundaire en tertiaire kleuren. Primair zijn de kleuren rood, geel en blauw. Door twee van die kleuren te mengen krijg je secundaire kleuren. Dat zijn dus oranje, groen en paars. Door deze secundaire kleuren weer te mengen met een primaire kleur, ontstaan er tertiaire kleuren. Al die kleuren samen worden weergegeven in een kleurencirkel, die gebruikt wordt als instrument om kleuren te kiezen. Zo wordt er vaak gewerkt met complementaire kleuren. Dat zijn kleuren die tegenover elkaar liggen op de kleurencirkel, bijvoorbeeld oranje en blauw, en die zorgen voor een specifiek contrast. Vaak krijg je door het gebruik van complementaire kleuren gedurfde effecten waar niet iedereen naar op zoek is. Voor een rustiger effect kies je beter voor kleuren die naast elkaar liggen op de kleurencirkel. Een ton-sur-ton-effect maakt dat het geheel niet vermoeiend is voor de ogen, maar ook nooit saai.

Algemeen zien we als kleurentrends vandaag een erg sobere basis, met veel off-whites, beige en zachte natuurtinten. Dat wordt gecombineerd met accentkleuren die ook inspiratie halen uit de natuur, maar deze keer zijn het diepe verzadigde tinten die nooit te fel zijn. Het resultaat is een authentieke uitstraling, vaak nog aangevuld met ‘special effects’ in de vorm van bijvoorbeeld verf met suède-effect, behang met opvallende motieven of aparte texturen zoals reliëftegels voor de vloer. Ook buitenshuis worden accenten gelegd door bijvoorbeeld koel staal te combineren met een stukje warme houten gevelbekleding. Net als in de interieurkleuren wordt er gestreefd naar een natuurlijke, authentieke uitstraling, met bijvoorbeeld nieuwe baksteenkleuren die geïnspireerd zijn op het verleden, of sierpleister met een natuurlijk, zelfs imperfect uitzicht dat doet denken aan lemen muren. Meer en meer wordt er trouwens gespeeld met contrasten en harmonie van materialen en kleuren in en om het huis. Interieur staat daarbij niet los van exterieur, maar vormt er een geheel mee. Architecten en interieurdesigners zijn vandaag dan ook echte duizendpoten die niet alleen het gebouw ontwerpen, maar ook meedenken over de aankleding binnen en de aanleg van de tuin. Voor dat laatste gaan ze dan ook vaak in zee met een tuinarchitect, die die groene ruimte mooi kan laten aansluiten bij het architecturale ontwerp. De aanleg van de tuin wordt ook meer en meer mee ontworpen in de eerste plannen, terwijl het vroeger iets was dat pas aan bod kwam na het huis en de aankleding daarvan. Nu zien we huis en tuin niet meer los van elkaar, maar als twee elementen die op elkaar afgestemd worden om één entiteit te vormen. Die verstrengeling van functies is immers precies waar bewoners vandaag naar op zoek gaan. De tuin is een echte woonkamer geworden – weliswaar niet binnen maar buiten – en de architectuur van een huis is net zo belangrijk als het interieur. Een huis wordt immers pas een thuis als het totaalplaatje klopt, en alles – gebouw, omgeving en interieur – één esthetisch geheel vormt.

Trends in kleuren en materialen zijn overigens niet zomaar lukraak samengesteld door een legertje trendgoeroes. Het kleurenpalet dat we kiezen wordt vreemd genoeg ook beïnvloed door onze economie. Onderzoek wees immers uit dat we in tijden van economische crisis veel meer kiezen voor neutrale tinten als beige, zachtgrijs en alle tonen van wit. Alsof we hopen beschermd te worden tegen de crisis door te kiezen voor veilige kleuren. In tijden van hoogconjunctuur vieren opvallende en frivole tinten dan weer hoogtij, zo blijkt. Natuurlijk zijn er altijd nog de uitzonderingen die de regel bevestigen en vind je ongetwijfeld ook creatievelingen die net kiezen voor felle, opbeurende tinten tijdens een crisis, om zo de malaise even te vergeten en vrolijk te worden.

Van gele honger tot groene rust

Voor je je interieur of gevel eindelijk in je lievelingskleur gaat zetten, verdiep je je misschien toch maar beter even in de psychologie van de kleur. Kleur heeft immers een effect op ons humeur en zelfs op ons gedrag. Vooral voor ziekenhuizen, winkels en restaurants is daar heel wat onderzoek naar gedaan. Ooit al bij stilgestaan waarom een fastfoodrestaurant bijvoorbeeld vaak gebruik maakt van geel en rood? Dat is niet zomaar gekozen, maar heeft een duidelijke functie. Geel is activerend en bevordert de eetlust, terwijl rood ervoor zorgt dat je snel eet en bovendien niet de neiging hebt te lang te blijven plakken… perfect voor een fastfoodrestaurant dus. Andere kleuren zorgen weer voor andere effecten. Groen staat bijvoorbeeld bekend als een uiterst rustgevende kleur. In ziekenhuizen wordt het daarom vaak gebruikt om patiënten wat op hun gemak te stellen en om de genezing te bespoedigen. Ook in het interieur wordt groen vaak gebruikt om rust te brengen, denk maar aan het weidse zicht op de tuin vanuit de woonkamer, dat in de moderne architectuur vaak terugkeert. Blauw is dan weer een kleur die gezag en vertrouwen wekt. Nu begrijp je meteen waarom de arm der wet die kleur voor haar uniformen koos… Alleszins, door rekening te houden met de psychologie van kleur, kan je je thuis nog beter afstemmen op de gewenste sfeer en de functie van de kamer.

Puur visueel heeft kleur natuurlijk ook een effect op de ruimte. Zo weerkaatst wit het licht, wat zorgt voor een groter ruimtegevoel. Donkere en warme kleuren maken een kamer dan weer optisch kleiner. Dat is handig om weten als je bijvoorbeeld een erg hoge ruimte wat intiemer wil maken: een donker plafond geeft meteen een knusser gevoel. Een lange smalle gang kun je dan weer toch wat ruimtelijker maken door te kiezen voor lichte kleuren op de lange muren, en eventueel een muur aan het eind van de gang in een accentkleur te schilderen. Hou ook rekening met de lichtinval. In een kamer gericht op het noorden zullen koude kleuren zoals blauw en groen er nog killer uitzien. Beter is het dus daar wat warme accenten te introduceren. Wist je trouwens dat een koude kleur in een noordelijk gelegen kamer zelfs echt kouder aanvoelt? Kleuren hebben met andere woorden zelfs een invloed op de energierekening, aangezien je de verwarming onbewust wat hoger zal zetten als een kamer een koele aanblik heeft. Sowieso is het een goed idee altijd een kleurstaal uit te testen in de kamer waar de kleur gebruikt zal worden. Alleen zo kan je het effect van de lichtinval – natuurlijk en kunstlicht – juist inschatten. Door de juiste kleuren op de juiste vlakken te gebruiken, kan je een ruimte met andere woorden opnieuw definiëren en de architectuur extra benadrukken en tot z’n recht laten komen. De kunst bestaat er natuurlijk in net zolang te spelen met die optische effecten en de invloed op je humeur tot je je helemaal thuis voelt in je huis.