Wie erft, betaalt in beginsel successierechten. Binnen een bepaalde tijdspanne dient de erfgenaam hiertoe een aangifte in. Deze indiening is een fiscale verplichting en brengt geen civielrechtelijke gevolgen met zich mee. Het is niet omdat je een aangifte nalatenschap indient, dat je hiermee de nalatenschap aanvaardt. Voor alle zekerheid bepalen sommige aangiftes dat de ondertekening ervan slechts fiscale gevolgen met zich meebrengt. Verder moet je in de aangifte tal van verplichte vermeldingen opnemen, zoals wie overleden is, en wie wat vererft.

In het bijzonder wordt ook vermeld of er geen geregistreerde schenkingen van roerende goederen binnen de drie jaar vóór het overlijden van de erflater hebben plaatsvonden. Er is geen probleem voor schenkingen via een Belgische notaris. Dit is ook zo voor de geregistreerde hand- en bankgiften of bijvoorbeeld de hier in België geregistreerde Nederlandse akten. Op deze akten of giften zijn al schenkingsrechten (3 tot 7%) betaald.

Voor de niet-geregistreerde documenten zal de plichtsbewuste erfgenaam in dat geval de begiftigde van de geschonken roerende goederen aanduiden. De begiftigde zal hierop dan progressieve successierechten betalen. Kan de erfgenaam de begiftigde niet aanduiden, dan zal hijzelf tot taxatie gehouden zijn.

Dat overkwam Piet. In de nalatenschap van zijn moeder verkreeg zijn vader tal van effecten, die in haar aangifte nalatenschap werden opgenomen. Twee jaar nadien stierf vader. Piet dacht dat de vererfde titels van moeder nog in het bezit van vader waren. De werkelijkheid was anders: geen spoor van de effecten. Hij vermoedde dat vaders bijzit de effecten bij handgift had gekregen, maar kon dit niet bewijzen. Voor de fiscus vormde dat geen probleem: op basis van moeders aangifte waren de effecten nog bij vader aanwezig. Piet was dan ook successierechten op niet-vererfde goederen verschuldigd.

Tot slot nog iets over het actief. De meeste activabestanddelen (bijvoorbeeld vastgoed) worden geschat op basis van hun verkoopwaarde. Andere goederen (bijvoorbeeld kasbons) worden slechts voor hun nominaal bedrag opgenomen. Voor de in België beursgenoteerde aandelen is er een bijzondere waardering: de prijscourant (dit is de gemiddelde koers van de voorbije maand). Voor zulke effecten gebruikt men de prijscourant van de maand volgend op datum overlijden of één van de twee daaropvolgende maanden. Voor recente nalatenschappen (vanaf 1juni 2008) heeft de Vlaamse decreetgever deze keuze met een vierde maand verruimd (DS 16 februari).

De twee andere gewesten hebben ook die keuze verruimd. In het Waalse gewest kan men vanaf 1mei zelfs kiezen tussen vijf prijscouranten. In tegenstelling tot het Vlaamse gewest is deze maatregel tijdelijk en neemt hij een einde op 31december 2009. Ook voor niet-beursgenoteerde effecten (bijvoorbeeld aandelen van een familiale bvba) bestaat in het Waalse gewest zelfs de mogelijkheid de aandelen niet te waarderen op datum van overlijden maar op datum van de laatste dag van de tweede, derde of vierde maand volgend op het overlijden. Voor iemand die bijvoorbeeld is overleden op 20mei, kan men de verkoopwaarde nemen op datum van 20mei, maar ook op deze van 31 juli, 31 augustus of 30 september. Deze nieuwe waarderingsmethode is tijdelijk en geldt slechts voor opengevallen nalatenschappen tussen 1mei 2008 en 31december 2009. De Brusselse regering heeft op 19maart voor die zelfde periode een gelijkaardige regeling bekrachtigd. Zo kan de keuze voor beursgenoteerde aandelen betrekking hebben op de meest voordelige van de vijf prijscouranten, volgend op de datum van het overlijden. Wie niet-genoteerde effecten erft, zal de verkoopwaarde ervan kunnen ramen, ofwel op de dag van het overlijden, ofwel op een latere datum die kan gaan tot de laatste dag van de vijfde maand na het overlijden. Een maand meer dus dan in het Waalse gewest.

Jos Ruysseveldt is advocaat vermogensplanning.
www.ruysseveldt.be

Bron: De Standaard