Wat als je geen bouwvergunning krijgt voor een kantoorgebouw in je tuin? Een kunstwerk waarin je een kantoor onderbrengt, kan soelaas brengen. Want in principe heb je voor een kunstwerk geen stedenbouwkundige vergunning nodig.

Geen bouwvergunning? Maak van je kantoor een kunstwerk

Rini Van Beek van interieurbureau XfactorAgencies wilde drie jaar geleden een kantoorgebouw aan haar woning in Brecht bouwen. Maar haar huis bevindt zich in recreatief woongebied waar een Bijzonder Plan van Aanleg geldt. In dat plan staat de visie van de overheid over ruimtelijke ordening met duidelijke regels over bestemming, afmetingen en materiaalkeuze.

‘Het is een gebied met een geschiedenis’, zegt burgemeester Luc Aerts (CD&V) van de gemeente Brecht. ‘In 1999 werd de voormalige weekendzone omgevormd tot woongebied met recreatief karakter en in 2004 werd het Bijzonder Plan van Aanleg opgesteld. In het gebied zijn enorme toegevingen gedaan. Omdat het een zone is waar ook steeds meer wordt geëist en waar de kantjes al eens worden afgelopen, gelden er strenge bouwvoorschriften. En die regels worden strikt geïnterpreteerd.’

Na enkele bouwaanvragen kreeg Rini Van Beek geen vergunning voor een kantoor in haar tuin. ‘Nochtans hebben we gekozen voor een organisch ontwerp waar geen enkele boom voor moest sneuvelen’, zegt Rini Van Beek. ‘Ik wilde een ontwerp in harmonie met de omgeving, maar zelfs dat kon de gemeente niet overtuigen.’

Maar ook in een recreatieve woonzone zijn er achterpoortjes. Voor bepaalde uitzonderingen zoals speeltuigen, houten tuinhuisjes en tuinornamenten heb je geen stedenbouwkundige vergunning nodig. Rini Van Beek liet door dmvA-architecten in Mechelen een kunstwerk in de vorm van een ei ontwerpen, een ovalen constructie in gelakt polyester van zes bij drie meter en drie en een halve meter hoogte. Het ‘kantoorei’ genaamd Blob kan geopend worden en momenteel worden er kasten en een bureau in geïnstalleerd. Ook kunstwerken vallen onder de uitzonderingsregel als ze de functie van versiering niet overstijgen. Al valt er in het geval van een kantoorkunstwerk wel over de functie te discuteren.

‘Het is een kunstwerk met de bedoeling er af en toe in te kunnen werken. Het kunstwerk zal bovendien ook op andere plekken geëxposeerd worden’, zegt Rini Van Beek. Verschillende evenementenbureaus lieten ook al weten geïnteresseerd te zijn om het ei op evenementen te gebruiken. Het ei is vrij zwaar, maar kan met diepladers getransporteerd worden (waarmee onder meer kranen worden vervoerd).

Volgens Philippe Heyvaert, woordvoerder van de minister van Ruimtelijke Ordening, Dirk Van Mechelen (Open VLD), zou het kantoorei van Rini Van Beek ook op een andere manier als een uitzondering op de vergunningsplicht geïnterpreteerd kunnen worden. ‘In zekere zin zou je het kantoorei als een tijdelijke constructie kunnen zien,’ zegt Heyvaert. ‘Ook tijdelijke constructies van stellingen en tribunes worden vrijgesteld van vergunningen, voor zover de plaatsing niet langer dan acht weken duurt.’

‘In principe hebben we de uitzondering van tijdelijke constructies in het leven geroepen voor evenementen als feestjes van jeugdbewegingen of wielerwedstrijden’, zegt Heyvaert. ‘Voor een kantoorkunstwerk bestaan er geen exacte omschrijvingen, maar in een ruime interpretatie zou je het ei kunnen beschouwen als tijdelijke constructie waarvoor geen vergunning nodig is. Al raad ik de eigenaar toch aan om het met de gemeente te bespreken.’

Bij de bouwaanvraag stootten Rini Van Beek en architect Thomas Verschueren van dmvA-architecten op een muur van onbegrip bij de gemeente Brecht. ‘Als progressief architectenbureau is het soms enorm frustrerend dat je ontwerp wordt afgekeurd door een bekrompen regelgeving. Veel kleinere gemeenten zijn in hetzelfde bedje ziek: er is geen enkele discussie mogelijk’, vindt Thomas Verschueren ‘Het is bovendien jammer dat er bij het opstellen van de regels maar uitzonderlijk advies wordt gevraagd aan ontwerpers. Het feit dat een kunstwerk als de Blob die strenge regels kan omzeilen, maakt deze zaak natuurlijk heerlijk ironisch.’

Bron: Het Nieuwsblad