Luc Goossens schiet met scherp op het nieuwe grond- en pandendecreet.

Luc Goossens is professor aan de faculteit Politieke en Sociale Wetenschappen Universiteit Antwerpen. Hij is woordvoerder van de Onderzoeksgroep Armoede, Sociale Uitsluiting en de Stad (OASeS).

Het nieuwe grond- en pandendecreet van de Vlaamse regering valt niet in goede aarde. Niet bij burgemeesters, niet bij Groen! en evenmin bij Luc Goossens. Goossens verwijt Peeters en co ‘een ontstellend gebrek aan terreinkennis en strategisch inzicht’ en doet een tegenvoorstel.

Uitgerekend in tijden van globalisering en nu ze in (de rest van) Europa uitgaan van het Schengenprincipe en dus van het vrije verkeer van personen tussen Europese landen, laat de Vlaamse regering zich terug onder de kerktoren manoeuvreren door N-VA-volksvertegenwoordiger Marc Demesmaeker en zijn Vlaamse Randsyndroom (DM, 23/3). Onder de mom van betaalbaar wonen in eigen streek besliste het Vlaamse parlement op 18 maart inderdaad zijn goedkeuring te hechten aan een nieuw grond- en pandendecreet waarin, vandaag alvast voor drie jaar, 67 Vlaamse steden en gemeenten nog enkel nieuwe bouwkavels kunnen toewijzen aan kopers die een aantoonbaar nauwe band hebben met de streek.

Nog afgezien van de herbevestiging van het onder-de-kerktorensyndroom van onze ‘leiders’, getuigt deze maatregel van een ontstellend gebrek aan terreinkennis en van een teleurstellend strategisch inzicht. Dat alles gekoppeld aan een dubbelhartigheid van formaat.

Laat ons starten met dat laatste aspect. De Vlaamse regering voelt natuurlijk wel aan dat betaalbaar wonen voor iedereen haast een utopie wordt, zeker binnen de huidige beleidslogica en met de mondiale financiële crisis van vandaag (en morgen) in het verschiet. Denken ze overigens in het Vlaams Parlement nu echt dat de bouwgronden opnieuw betaalbaar zullen worden door in de Vlaamse Rand rond Brussel Franstaligen en eurocraten te weigeren, aan de kust gepensioneerden en rijke buitenlanders weg te zenden, in het noorden van Antwerpen Nederlanders terug over grens te werken en in de groene rand rond Gent en Antwerpen welstellende stadsbewoners wandelen te sturen? Natuurlijk zal de vraag naar bouwgronden in de betrokken gemeenten lichtelijk afnemen, maar nooit in die mate dat ze opnieuw betaalbaar worden voor niet kapitaalkrachtige gezinnen. Om dat te bereiken hebben we nood aan een politieke koerscorrectie waarvoor zo’n vijf jaar politieke moed van doen is. Tijdens de komende Vlaamse legislatuur moet de regering namelijk werk durven maken van een fundamenteel sociaal grond- én pandenbeleid waarbij ze de vrije marktmechanismen aan banden legt om zo wonen voor tenminste het zwakke kwart van de bevolking eindelijk betaalbaar te maken.

Woningmarkt wordt verstoord

En dan het gebrek aan terreinkennis. Nog maar kort geleden bevestigde de studiedienst van ING (De Standaard, 5/3) dat de demografische evolutie de volgende jaren nagenoeg zeker een einde zal maken aan de forse prijsstijgingen in de vastgoedsector: heel wat babyboomers met een eigen woning zullen hun huis te koop zetten of overlijden en minder jongeren zullen op zoek gaan naar een woning. De woningmarkt zal binnen afzienbare tijd dus grondig worden verstoord. En zo belanden we dan meteen bij de strategie.

Uit het nieuwe grond- en pandenbeleid blijkt, toegegeven, een zekere bekommernis om het aanbod voor sociale huurwoningen op te drijven en zodoende tegemoet te komen aan de woningnood van de laagste inkomenscategorieën. Maar er rijzen in dit verband twee vragen. Zullen ze ten eerste, rekening houdend met de beperkte capaciteiten van de  bouwsector, het geplande aantal wel behalen? Maar bovenal, wat stellen die 65.000 extra woningen op termijn voor tegenover de directe nood aan de 200.000 woningen waarover het ACW bijvoorbeeld spreekt?

Constructief én strategisch

En laat ons nu eens constructief en strategisch denken. Zou de volgende Vlaamse regering niet kunnen vertrekken van de ING-studie en alles inzetten op de woningvoorraad die de babyboomers eigenlijk al sinds een aantal jaar verkopen en vanaf nu geleidelijk aan zelfs vrij massaal op de markt zullen gooien? Toegegeven, die woningen vertonen qua comfort, uitrusting en ligging een aantal mankementen, maar ze hebben het onwaarschijnlijke voordeel dat ze er nu al staan. En de bouwsector is nu toch al sinds verschillende jaren meer dan vertrouwd en bekwaam inzake renovatie. Bovenop de beloofde 65.000 nieuwe sociale woningen zouden de gerenoveerde woningen het recht op wonen voor iedereen in Vlaanderen een hele stap dichterbij brengen. Zo zouden de bewoners van vele duizenden van de oudste woningen kunnen verhuizen naar recentere en gerenoveerde woningen van de babyboom-generatie met een veel lagere energiefactuur. Deze woningen komen namelijk absoluut niet in aanmerking voor energievriendelijke investeringen en zouden dus eindelijk kunnen worden afgebroken. Dat creëert dan weer extra perceelruimte (en dus minder druk op de bouwgrondprijs) voor de realisatie van het bouwprogramma van de Vlaamse regering.

Of samengevat, hoe strategisch denken ook het recht op wonen een stap dichter brengt.

Zou de volgende Vlaamse regering niet alles inzetten op de woningvoorraad die de babyboomers vanaf nu geleidelijk aan vrij massaal op de markt zullen gooien?

Bron: De Morgen