Over twee jaar moet aan de Van Volxemlaan in Vorst het cohousingproject Brutopia verrijzen. 29 gezinnen zijn al vijf jaar bezig met de voorbereiding van hun toekomstige woning. Dat wordt er eentje in het hart van de hoofdstad met een tuin, betaalbaar en energiezuinig.

‘Voor ons is het de enige manier om in Brussel te kunnen blijven wonen’, zegt schrijver en stand-up comedian Joost Vandecasteele, een van de initiatiefnemers. ‘Ik heb bewust gekozen voor de hoofdstad en wilde graag blijven, ook al leek dat financieel onmogelijk. Het is een pak van mijn hart dat ik mijn zoontje niet moet zien opgroeien in een klein, donker appartement. In Brutopia hebben we voldoende ruimte en een tuin voor 110.000 euro. Met dat geld kan je op de gewone markt maar weinig doen.’

Brutopia is bovendien een energiezuinig gebouw en won een de prijs Voorbeeldgebouwen van Leefmilieu Brussel waardoor er extra subsidies binnenkwamen. Wie niet kapitaalkrachtig is, moet creatief zijn.

Werkuren

De 29 gezinnen die uiteindelijk in het Brutopiaproject stapten, dragen – elk naar eigen vermogen – hun steentje bij aan de ontwikkeling van hun toekomstige woningen. Er is de algemene vergadering en in verschillende werkgroepen wordt de bouw concreet voorbereid. Wie veel tijd en energie investeert, wordt daar ook voor beloond, zegt Vandecasteele. ‘Iedereen heeft in ieder geval zijn woonoppervlakte casco betaald. Maar al het werk dat je stopt in de voorbereiding, door naar vergaderingen te gaan of in werkgroepen te zetelen, levert werkuren op. Die uren gaan uiteindelijk van de prijs af.’

En er is al veel vergaderd en nagedacht. Brutopia is niet het eerste cohousingproject in Brussel, maar de initiatiefnemers moesten toch zo goed als alles zelf uitzoeken. Een proces van vallen en opstaan, noemt Vandecasteele het. ‘Net omdat er zo weinig voorbeelden zijn, botsten we vaak op onbegrip. Het was bijvoorbeeld niet evident om leningen te vinden voor ons project of alle facturen te laten opmaken in 29 versies. We hebben al veel hindernissen genomen maar je moet altijd het einddoel voor ogen houden. Over twee jaar wonen op een plek in Brussel, die we kunnen betalen en waar we graag willen wonen. Ik ken de meeste van mijn toekomstige buren nu ook al beter dan mijn huidige.’

Label

Cohousing is een ideale manier om jonge gezinnen – die volgens een recent onderzoek nog altijd op zoek gaan naar een huis met een tuin – in de stad te houden, vindt Brussels parlementslid Elke Van den Brandt (Groen!). ‘Maar de overheid moet meer inspanningen leveren om verschillende vormen van gemeenschapswonen te ondersteunen. Het lijkt simpel: je koopt een gebouw met een groep mensen en gaat er wonen, maar in de praktijk zijn de obstakels niet min.’ Van den Brandt pleit voor de invoering van een label voor cohousing. ‘Dat moet mensen in zo’n project een statuut verlenen waardoor heel wat juridische en administratieve problemen verdwijnen. Vaak kan alles strikt juridisch wel, maar het is een moeilijk parcours.’

Spaargroepen

De meeste projecten van cohousing in Brussel zijn het levenswerk van individuen maar stilaan begeleiden ook vzw’s en verenigingen gezinnen in hun zoektocht naar een betaalbare woning. Er zijn de spaargroepen waarbij een groep gezinnen zonder startkapitaal elke maand gezamenlijk spaart. Wanneer een van de gezinnen een huis koopt, kan ze via de gezamenlijke pot het voorschot betalen en dat terugbetalen nadat de lening is getekend. Zo wonen veertien gezinnen in Sint-Jans-Molenbeek sinds kort in hun eigen duurzame woning in het Espoirgebouw in de Finstraat. Ze werkten samen met verschillende overheden, het buurthuis Bonnevie en begonnen in 2006 aan hun gemeenschappelijke spaarpot. Bonnevie richtte ook samen met 15 andere Brusselse organisaties een Community Land Trust op, een Amerikaans woonprincipe waarbij je alleen de woning koopt bij de Trust en niet de grond waarop die woning staat. De Gewestelijke Ontwikkelingsmaatschappij GOMB, die nieuwbouwwoningen onder de marktprijs aanbiedt, toont interesse. Op dit moment sluit de GOMB een contract voor tien jaar af met de koper. Nadien kan die zijn woning vrij en meestal duur verkopen op de markt. In een Trust blijven de woningen altijd betaalbaar.