Hoewel de bouwwerken aan het MAS volledig afgerond zijn, zal het nog een jaar duren eer het museum zijn deuren opent. Bouw & Wonen en Vlaamsearchitectuur.be mocht samen met andere media wel al een kijkje nemen en bracht de architecten Willem-Jan Neutelings en Michiel Riedijk voor de camera.

Nu het Antwerpse gerechtsgebouw gemeengoed geworden is in het Antwerpse stadsbeeld, beschikken de Antwerpenaren en bezoekers van ’t Stad opnieuw over een prestigieus en opvallend bouwproject dat ze met argusogen kunnen volgen. Op het Eilandje verrijst namelijk het lang verwachte MAS (Museum aan de Stroom). Hoewel het ook een niet te onderschatten impact heeft op de Antwerpse skyline en ook een aanzienlijk investeringsbedrag vertegenwoordigt (€ 55 miljoen), is het duidelijk dat de Sinjoren dit project met veel enthousiasme onthalen en dat het MAS veel minder discussie uitlokt dan het gerechtsgebouw dat wél hevige voor- en tegenstanders kende.

Gestapelde betonnen dozen

Dat er een nieuw museum zou verrijzen in Antwerpen werd al in 1998 beslist door het stadsbestuur van Antwerpen. Het Eilandje bleek daarvoor de ideale plek omdat het zich op een stedenkundige as bevindt en de belichaming vormt van het contrast tussen mens, land en water. Op een cruciale zichtlocatie als deze was een landmark zeker op zijn plaats. Voor de concrete invulling schakelde het stadsbestuur na een architectuurwedstrijd het vermaarde Nederlandse bureau Neutelings-Riedijk in.
Het was het enige bureau dat op de proppen kwam met een museumtoren. Refererend aan de stapelhuizenarchitectuur bedachten de Nederlandse ontwerpers een toren die bestaat uit meerdere gesloten betonnen dozen die telkens met een kwartslag gedraaid worden ten opzichte van elkaar. In deze dozen zullen de vaste en tijdelijke tentoonstellingen hun onderkomen vinden. De ruimte daarrond doet dienst als atrium en als circulatieruimte. Met een roltrap kan men zich een weg banen doorheen het volledige gebouw waarbij men telkens een mooier zicht krijgt op Antwerpen. Opmerkelijk is dat deze circulatieruimte opgevat is als een semipublieke straat die ook na de bezoekuren toegankelijk zal zijn voor het publiek. Op de bovenste verdieping zal Vicky Geunes een restaurant runnen met zonder twijfel het mooiste uitzicht van alle Antwerpse horeca-zaken.

Gebogen glas

De gevel van het MAS bestaat eigenlijk voornamelijk uit twee materialen: enerzijds de panelen van gekloven Indische hardsteen waarmee de betonnen dozen bekleed worden en anderzijds de gebogen glaspanelen waarachter zich de semipublieke straat bevindt. Het is voor beide materialen de eerste keer dat ze bij ons toegepast worden.
Gevels, vloeren, wanden en plafonds van de toren zijn volledig bekleed met grote platen van handgekliefde rode Indische zandsteen, waardoor het beeld van een monumentale stenen sculptuur wordt opgeroepen. De vier kleurschakeringen van de natuursteenplaten zijn op basis van een computer gestuurd patroon over de gevel verdeeld.

Om de strakheid van het torenvolume te doorbreken, opteerden de architecten voor gebogen glaspanelen die zich manifesteren als een soort glazen gordijn en voldoende stabiel zijn om zonder profielen te kunnen plaatsen. Dergelijke gegolfde panelen werden al eens met een hoogte van maximum 3 meter toegepast in Porto, maar in het MAS gaat het om panelen die maar liefst 12 meter hoog kunnen zijn. Dat vergde uiteraard heel wat precisie- en coördinatiewerk van de aannemers.

Tom Lanoye

Om het monumentale torenvolume te verzachten is een patroon van metalen ornamenten als een voile over de gevel aangebracht. De ornamenten hebben de vorm van handjes, het symbool van de Stad Antwerpen. Binnenin het gebouw wordt dit patroon voortgezet door metalen medaillons, gegoten naar een ontwerp van Tom Hautekiet met een tekst van Tom Lanoye.

Luc Tuymans

Kenmerkends voor het ontwerp van Neutelings-Riedijk is de eenvormigheid in de materiaalkeuze. Zowel het glas als de natuursteen en het beton worden ook doorgetrokken in het interieur en zelfs in het plein. Het MAS zal ingeplant worden op een “rood tapijt” uitgevoerd in dezelfde Indische hardsteen als de wanden. Aan de voorzijde komt een verdiept plein waar bezoekers beschutting vinden tegen de wind. In dat plein is een mozaïekkunstwerk van 40 op 40 meter van Luc Tuymans geïntegreerd waarin de Antwerpse kunstenaar een artistieke knipoog brengt naar Quinten Metsys.
De architecten hebben ruwbouw en afwerking zo veel mogelijk laten samenvallen. De betonnen panelen krijgen behalve een antistoflaag en vernislaag geen verdere afwerking. De lat werd voor de plaatsing dus bijzonder hoog gelegd, corrigeren met pleister of andere afwerkmaterialen kon hier dus niet.
De betonnen wanden aan de binnenzijde hebben dankzij een aangepaste bekistingstechniek het uitzicht van houten panelen. In de panelen werd een raster geprefabriceerd van rondellen waar men later bouten kan indraaien voor de bevestiging van de kunstwerken. Of hoe esthetiek, functionaliteit en flexibiliteit hand in hand kunnen gaan.

3185 aluminium handjes

Tegen de roodbruine panelen van Indische zandsteen zal men om de drie platen een zilverkleurig gegoten aluminium handje monteren, een symbolische verwijzing naar de hand werpende Brabo. In het totaal zullen 3.185 de gevel onder invloed van natuurlijke of kunstmatige verlichting de uitstraling geven van een fonkelende sterrenhemel.
Met de verkoop van de handjes krijgen Antwerpenaren of andere sympathisanten de kans om letterlijk een handje toe te steken bij de realisatie van het MAS. Iedereen kan voor minimum € 1.000 de eigenaar worden van een aluminium handje. Dat levert hem of haar een vermelding op op de Hands on-muur in de museumhal, een eigendomscertificaat, een fiscaal attest, gratis werk- en museumbezoeken en rondleidingen en andere voordelen.

Bron: www.vlaamsearchitectuur.be